0-2 YAŞ
Çocuğumun ilk dişi ne zaman çıkacak?
İlk diş genellikle yaklaşık 6 aylıkken çıkar. Çoğu zaman ilk çıkan diş alt ön diştir. Süt dişlerinin diş sürme zamanlaması daimî dişlere göre daha değişkendir. Ön 8 diş (4 üstte ve 4 altta) genellikle 9-12 aylıkken çıkar. Bebeğimin dişlerini temizlemeye ne zaman başlamalıyım? İlk diş ilk ortaya çıkar çıkmaz dişler temizlenmeye başlanmalıdır. Bebeğinizin dişlerini uygun boyutta bir diş fırçası ve florürlü diş macunu ile fırçalamanın diş çürümesine karşı en iyi koruma olduğu kanıtlanmıştır. 0-3 yaş arası çocuklar, bir pirinç tanesi büyüklüğünde florürlü diş macunu kullanmalıdır.
Bebeğin dişlerini temizlemede en iyi yöntem nedir?
Dişler çıkmadan önce ebeveynler temiz, küçük bir gazlı bez veya temiz, kuru bir kumaş parçası kullanabilir. Sıvı ve yiyecek artıklarını gidermek için dişler ve diş etleri silinir. Bu yatmadan önce yapılabilir. Çocuk ilk dişi çıkar çıkmaz, küçük, yumuşak bir diş fırçası ve florürlü diş macunu ile dişlerin tüm yüzeyleri temizlenebilir, azı dişlerinin çiğneme yüzeylerindeki oyuklara, diş etlerine ve dile özellikle dikkat edilir. Çocuk yeterince büyüdüğünde, ebeveynler diş macununu tükürmeyi öğretmeli ve teşvik etmelidir. İyice durulama gerekli değildir. Araştırmalar, çürüklere karşı en iyi korumanın fırçalamak ve tükürmek olduğunu gösteriyor. Ebeveynler her zaman küçük çocuklarda diş fırçalama rutinini denetlemelidir.
Bebeğimin diş macunu yutması nedeniyle endişelenmeli miyim?
Günde iki kez bir pirinç tanesi büyüklüğünden daha fazla olmayan florürlü diş macunu kullanıyorsanız, bebeğin yutması güvenlidir. Çok küçük bir miktarın 6 aylık bir bebek için bile güvenli olduğu hesaplanmıştır. Bununla birlikte, bebeğinizin dişlerini fırçalarken fazla diş macununu temiz bir gazlı bez veya havluyla silmek oldukça kolaydır.
İlk diş hekimi muayenesi ne zaman olmalıdır?
Önlenebilir diş çürüklerinden muzdarip bebek ve çocukların sayısını azaltmaya yardımcı olmak için, ilk diş çıktığında veya ilk doğum gününde diş hekimini ziyaret etmeniz önerilir. Çocuğu erken görmek, diş hekimine ağzı inceleme ve normal ağız gelişimini doğrulama fırsatı verir. En önemlisi dişler temizlik açısından incelenebilir. Diş hekimine önleme konusunda tavsiye verme ve çocuğunuz için en iyi bakım planını yapma fırsatı verir. Ayrıca ebeveynlere beslenme uygulamaları, diş çıkarma ve ağız alışkanlığı hakkında tartışma şansı verir. Çocuğun çürük olma riski olduğu belirlenirse, diş hekimi Florür vernik gibi ekstra önleyici tedbirler uygulayabilir. En iyi plan, sorunları düzeltmek yerine, sorunların oluşmasını önlemektir.
Bebeğim biberonu ne zaman bırakmalı?
Anne sütü alamayan bebekler için, yaklaşık bir yaş civarında bebeği biberondan ayırmanın iyi bir zaman olduğu konusunda genel bir fikir birliği vardır. Çocuk diş hekimleri, çocukların biberonları mümkün olan en kısa sürede bıraktığını görmek isterler. Bunun nedeni, ‘Erken Çocukluk Çürüğü’ olan endişe verici sayıda çocuk görmeleridir. Ön dişlerde başlayan bu tür çürük, biberon ile uzun süre süt veya şekerli sıvı kullanımından veya biberon ile uyumadan kaynaklanabilir. Bebek bir damlatmaz bardaktan şeker içerikli içecekler içtiğinde de aynı şey olabilir. Biberondan ayrılmada izlenen iki yol vardır. Birincisi, şişeyi aniden durdurmaktır. İkinci yöntem, şişe kullanımının kademeli olarak azaltılmasıdır. Azalma genellikle bebeğin bardaktan su içebildiği gün içinde başlar. Bırakılması en son ve en zor biberon yatmadan önceki biberondur. Ebeveynler, soruna neden olanın biberon veya damlatmaz bardak olmadığını unutmamalıdır. Çürüklere neden olabilen içlerindeki tatlı içeceklerdir. Bebeğiniz dişleri çıktıktan sonra biberondan veya damlatmaz bardaktan emmek zorunda kalıyorsa, en iyisi içlerine sadece su koymaktır. Bu yaklaşım, tatlı içecekler yerine sağlıklı içme suyu alışkanlığı oluşturarak da yardımcı olur.
Emzik kullanmak sakıncalı mıdır?
Emme, bebeklerin temel bir içgüdüsüdür. Yıllar boyunca emziklerin kullanışlılığı konusunda çok sayıda tartışma yapıldı. Faydaların, 2 yaşından küçük çocuklar için olası zararlardan daha ağır bastığı düşünülmektedir. Bebeğinizi rahatlatmaya yardımcı oluyorsa emzik kullanın. Ağzın dışına oturan geniş kenarlı ve oval şekilli emzik kullandığınızdan emin olun. Bu emzik türü, güvenlik ve daha iyi diş gelişimi için önerilir.
Diş çıkarırken bebeğimin ateşi yükselebilir mi?
Yıllarca birçok kişi diş çıkarmanın ateşe ve genel hastalığa neden olduğunu düşündü. Diş çıkarma sorunları üzerine yapılan araştırmalar, bazı çocukların sinirli hale geldiğini, salya akışının arttığını ve bazen yüzde kızarıklık olduğunu göstermiştir. Ancak çoğu çocuk için diş çıkarmanın etkisi dişlerdir ve gelişimin normal bir parçasıdır. Çocuğunuzun ateşi sizi endişelendiriyorsa, bunun diş çıkarmadan olma ihtimali yoktur ve doktorunuza danışmalısınız.
Diş sürmesi için ne tavsiye edersiniz?
Yıllar boyunca birçok uygulama önerildi. Yardımcı olabilecek tıbbi olmayan şeyler de bulunmaktadır. Diş kaşıma halkalarının bazı bebekler için faydalı olduğu bulunmuştur. Özellikle diş kaşıma halkası soğutulmuşsa, ısırma basıncı biraz rahatsızlığı gideriyor gibi görünüyor. Diğer bir kolay alternatif ise, bebeğin çiğnemesi için yumuşak ve soğuk bir yüzey sunabilen dondurucuya yerleştirilmiş temiz, ıslak bir havlu kullanmaktır. Bu amaçla mevcut ağrı kesici tabletler ve özel lokal anestezik ilaçlar son çare olarak düşünülmelidir.
Neden bazı çocuklarda 2 yaş öncesinde çürük oluşmaktadır?
Her 10 çocuktan 1’i iki yaşına gelmeden diş çürüğü yaşar. Bazı topluluklarda bu sayı çok daha yüksek olabilir. En yaygın neden, bir bebeğin gece bir şişe süt veya şekerli sıvı ile beşiğe yerleştirilmesidir. Şişenin içeriği bütün gece dişlere yapışır ve diş çürüğü başlar! Aynı etki, şekere/bala batırılmış bir emzik ile de ortaya çıkabilir. Nadir durumlarda, uzun süre gece boyunca emzirilen bebekler de risk altındadır. Bu küçük çocukların yaşadığı çürüme tipik bir örüntüye sahiptir. Genellikle üst ön dişlerin diş eti çizgisi yakınında belirgindir. Bu çocukların yaşları nedeniyle tedavi bazen genel anestezi gerektiren büyük bir sorun haline gelmektedir. Ebeveynler dikkatli olmalı ve ilk diş çıkar çıkmaz günde iki kez pirinç tanesi büyüklüğünde florürlü diş macunu ile dişlerini fırçalayarak dişlerini sağlıklı tutmalıdır. Bazen hastalık veya başka bir rahatsızlık gelişen dişleri etkilediğinde, minenin kalitesi kötü olabilmektedir. Bu dişler erken ve daha kolay çürüyebilir. Yaklaşık bir yaşında bir diş muayenesi bu sorunların belirlenmesine yardımcı olur ve diş hekiminizin florür verniğinin profesyonel uygulaması gibi ek önleyici tedbirler almasına olanak tanır.
Bebeğim geceleri diş gıcırdatıyor ise ne yapmalıyım?
Bazı çocuklar geceleri dişlerini gıcırdatırlar. Bruksizm denilen bir alışkanlıktır. İlk yıllarda, özellikle çocukların yeni diş çıkardığı dönemlerde, olağandışı bir durum değildir. Bunun ebeveynleri gerçekten endişelendirdiğini biliyoruz, ancak nadiren tedavi gerektirmektedir. Gıcırdatma alışkanlığı genellikle az etkilidir ve sadece nadir durumlarda dişlerin önemli ölçüde aşınmasına neden olur. Diş hekimine yapılan düzenli ziyaretler, aşınmanın değerlendirilmesine ve dişlere verilen zararı sınırlamak için önleyici tedbirler alınmasına izin verecektir.
Süt dişleri önemli midir?
Yıllarca süt dişlerinin önemi küçümsendi ve ancak önemleri anlaşıldıktan sonra daimî dişlerin sağlığında olumlu gelişmeler olduğu görüldü. Süt dişlerinin önemli olmasının açık nedenleri vardır: çiğneme, konuşma ve estetik görünüm. Fakat süt dişleri daha fazlasını yapar: Kalıcı dişler için çenelerdeki alanı korurlar. Süt dişleri doğal düşme sürelerinden önce çekilirse, daimî dişler için yer kaybolabilir. Süt dişlerinde çürük olan çocukların daimî dişlerinde çürük olma olasılığı çok daha fazladır. Süt dişlerinde diş çürümelerini önleyen iyi alışkanlıkların kazandırılması, sağlıklı bir ağızla bir ömür geçirmenin yolunu açar.
Süt dişlerinin yaralanmaları daimî dişleri etkiler mi?
Birçok çocuk talihsiz kazalar geçirmektedir ve ağızlarına/dişlerine zarar veren çok çeşitli yaralanmalar meydana gelebilir. Bazen süt dişlerindeki hasar çok az endişe vericidir ve bazen şiddetlidir ve dişler hareket ettirilebilir veya kırılabilir. Daha ciddi yaralanmalar, çenelerde oluşmaya devam eden kalıcı dişlere zarar verebilir. Hasarın miktarı ve türü, alttaki ikinci dişin gelişim aşamasını yansıttığı için çocuğun yaşına bağlıdır. Kalıcı diş ağıza gelene kadar yaralanma miktarı görülmeyecektir. Hasarın değerlendirilmesi (genellikle röntgen ile) ve sorunları sınırlamak için gerekli önlemler uygulanabileceğinden, yaralanma meydana gelir gelmez diş hekimi ile konsültasyon her zaman önerilir.
2-5 YAŞ
İki yaşına kadar, tüm süt dişleri ağızda görünür mü?
Çocuklar arasında çok fazla farklılıklar bulunmaktadır. Muhtemel cevap hayır! Süt dişleri 6 aylıkken çıkmaya başlar. İki yaşına gelindiğinde, genellikle 16 diş bulunur ve son azı dişleri çıkmaya başlar, ancak yaklaşık 30 aya kadar sürmeleri bitmez. Üst azı dişleri genellikle en son çıkanlardır.
Ne tür bir diş fırçası önerirsiniz?
Piyasada birçok diş fırçası çeşidi bulunmaktadır. Bazı üreticiler çocuk diş fırçalarının geliştirilmesinde uzmanlaşmıştır. Bir marka ismi önermek yerine, 2-5 yaş arası bir çocuk için diş fırçasında ne istediğinizi düşünmenizi istiyoruz. Küçük çocuğun yönetmesi daha kolay olduğundan, kısa ve hacimli saplı bir fırça arayın. Yaralanmaları önlemek için kıllar yumuşak olmalıdır.
Dişler hangi sıklıkta fırçalanmalıdır?
Diş temizleme programlamasıyla ilgili en önemli şeylerden biri iyi alışkanlıklar geliştirmektir. Fırçalama günde en az iki kez, sabah ve yatmadan önce yapılmalıdır. Tabii ki daha sık yapılırsa (özellikle yemeklerden veya tatlı atıştırmalıklardan sonra) faydalıdır. Çürüklere karşı en yüksek koruma, ebeveynlerin gözetiminde florürlü diş macunu ile fırçalama sırasında gerçekleşir.
Çocuğumda ne kadar diş macunu kullanmak güvenlidir?
Daha önceki bölümde belirtildiği gibi 0-3 yaş arası çocuklar günde iki kez bir pirinç tanesi boyutuna eşit miktarda florürlü diş macunu kullanmalıdır. 3-6 yaş arası çocuklar, bezelye büyüklüğünde bir miktar kullanmalıdır. Bu miktar yutulsa bile güvenlidir, ancak çocuğunuza fazla diş macununu tükürmesini öğretmek iyi bir fikirdir. Durulama gerekli DEĞİLDİR, çünkü çürüklere karşı en yüksek koruma yalnızca fırçalama ve tükürme ile sağlanır.
Çocuğum diş macununun tadını sevmezse ne yapmalıyım?
Diş ve diş etlerinin etrafındaki yemek artıklarının temizlenmesine izin verdiği için fırçalama önemlidir. Ancak 1000 ppm florürlü diş macunu, dış diş tabakasını (mine) daha güçlü hale getirerek dişi çürümeye karşı daha dirençli hale getirir. Florürlü diş macunu olmadan bu fayda kaybolur. Diş macunları da hoş bir nefes almaya yardımcı olur. Farklı markaların farklı aromaları vardır.
Çocuğunuzun sevdiğini bulmak için birkaç diş macunu deneyebilirsiniz. Bu şekilde onun fırçalama rutinine alışmasına yardımcı olacaksınız. Her zaman doğru miktarda diş macunu kullandığınızdan emin olun: 0-3 yaş arası çocuklar için bir pirinç tanesi boyutu ve 3 ila 6 arası çocuklar için bezelye boyutu.
Çocuğumun parmak emmesini önlemek için ne önerirsiniz?
2 ila 5 yaş arasındaki çocuklar genellikle emme alışkanlıklarını yavaş yavaş bırakmalarını sağlayacak sosyal becerileri geliştirirler. Bu yaştan önce agresif tedavi önerilmemektedir. Ara sıra parmağı bırakmak için bir hatırlatma yapmak mantıklıdır, her zaman pozitif olmaya çalışın. Çocuğu emmediği için cesaretlendirin ve ödüllendirin, yetişkin davranışları için övün.
Ebeveynler bazen alışkanlık sorununu çok erken çözmek isterler. Parmak emen çocukların yaklaşık yarısı bu alışkanlığı yaklaşık üç yaşında kendiliğinden bırakır. Devam edenlerin çoğu 6 yaşında alışkanlığı bırakacaktır. Ön süt dişlerinin sallanması ve çevre baskısı bu yaştaki birçok çocuğun alışkanlıktan vazgeçmesine neden olacaktır. Çocuğunuz 6 yaşından sonra devam ederse, diş hekiminize danışmanız daha yakın bir değerlendirme ve alışkanlığı başka yollarla durdurma olasılığını sağlayacaktır.
Çocuğumun dişindeki siyah lekeler nedir?
Siyah leke, ağızda tükürük, bakteri ve yiyeceklerle ilgili birçok şeyin birleşiminin bir sonucudur. Dişlerin dışında başka tür lekeler de görülür. Yeşil, turuncu ve gri lekeler en yaygın olanlarıdır. Bu lekeler kötü hijyeni gösterebilir ve altlarında diş çürüğünün erken belirtileri bulunabilir. Profesyonel temizlik, başlangıçta lekeyi çıkarmalıdır ve denetimli periyodik diş fırçalama, lekenin kontrolüne yardımcı olur.
Çocuğumun dişleri için diş ipi kullanmalı mıyım?
Diş ipi, diş fırçasının ulaşamadığı bölgelerde diş aralarını temizler. Bazı çocuklar için temizlik rutinine önemli bir ektir. Süt dişleri arasında boşluklar olabilir veya birbirine çok yakın olabilir. Aralıklı ise diş fırçası dişlerin arasındaki bölgelere ulaşabileceğinden diş ipi gerektirmez. Çocukların dişleri aralıklı değilse diş ipi kullanılmalıdır. Bu yaştaki çocukların diş ipi kullanmaları beklenemez. Ebeveynlerin onlara yardım etmesi gerekir. Diş ipi kullanmanın gerekliliği konusunda tavsiye için diş hekiminiz ile konuşmanızı öneririz.
Çocuğumun diş hekiminde florür uygulamasına ihtiyacı var mı?
Çocuğun çürük riski bu karardaki ana faktördür. Diş hekimi randevunuz sırasında çocuğunuzun su, diş macunu ve diğer kaynaklardan aldığı florür değerlendirilecektir. Ayrıca çocuğunuzun diyetini, beslenme alışkanlıklarını ve ne kadar iyi ve sık diş ipi kullandığı değerlendirileceklerdir. Bu bilgi, çocuğun dişlerinin (şekli, yakınlığı ve kuvveti) ve dişetinin durumu ile birlikte diş hekiminin çocuğunuzun yakın gelecekte çürük olma riski altında olup olmadığını belirlemesine olanak tanır. Yakın zamanda çürükleri olan çocuklar da daha fazla çürük geliştirme riski altındadır. Çocuğunuz yukarıda belirtilen nedenlerden herhangi biri nedeniyle çürük riski altındaysa, diş randevusu sırasında florür uygulamasının ekstra korumasından kesinlikle faydalanacaktır.
Çocuğumun röntgen çektirmesi gerekir mi?
Bir çocuğun diş çürüğü öyküsü veya çürük oluşma riski bu karardaki ana faktörlerdir. Bir çocuğun yakın zamanda çürükleri varsa veya dişler arasında doğrudan kontrol etmek için boşluk yoksa, diş hekimi 6 ayda bir röntgen önerebilir. Röntgen alma kararını etkileyebilecek başka faktörler de vardır. Bir çocuğun geçmişte dolguları varsa, diş hekiminin bunları takip etmek için röntgen çekmesi gerekebilir. Aile öyküsü, özellikle ailedeki diğer çocukların çok sayıda çürüğü varsa, bir etki olabilir. Günümüzde çoğu diş hekimi rutin olarak değil, “bireysel ihtiyaca göre” röntgen çekiyor. Bu, bireysel hasta için röntgen kararını vermeden önce ağzı ve çocuğun geçmişini inceledikleri anlamına gelir.
Dişler erken çekilirse diş arkında yer kaybı olabilir. Sonuç olarak, iyi ve düz bir diş setine sahip olabilecek bir ağızda kalıcı dişler çapraşık hale gelebilir. Süt dişlerine dolgu yapılmasının üçüncü nedeni, ağızda diş çürümesine neden olan bakterileri (mikropları) azaltmaktır. Bu bakteriler, yiyecek artıklarının temizlenmesi zor olduğu için açık boşluklarda çoğalır. Sonunda diğer dişlerde ve hatta ağıza geldiklerinde kalıcı dişlerde de çürüme devam eder.
Çocuğumun diş tedavisi ziyaretinden çok endişeleniyorum, yardımcı olmak için yapabileceğim bir şey var mı?
Hepimiz diş hekimi ziyaretinin iyi bir deneyim olmasını isteriz. Dişi kurtarıp çocuğu kaybetmenin pek bir anlamı yok! Araştırmalar bize endişeli ebeveynlerin endişelerini çocuklarına aktarabileceğini söylüyor. Bu nedenle, rahat ve pozitif olmaya çalışın. Ziyareti yaşamın ve sağlık bakımının rutin bir parçası olarak kabul edin. Prosedürleri açıklamak için kullanılabilecek çocuk kitapları ve web siteleri vardır. Bunlar yardımcı olabilir. Ayrıca çocuklara yönelik diş hekimliği uygulamaları veya uygulamalarını çocuklarla sınırlayan diş hekimleri hakkında arkadaşlarınıza ve diğer aile üyelerine sorabilirsiniz. Diş hekimliği ofisindeki diğer çocuklar ve çocukları tedavi etmeyi dört gözle bekleyen bir diş hekimi ekibi çocuğa çok yardımcı olabilir.
Çocuğumun üst dişlerinin etrafındaki diş etleri neden fırçalarken kanıyor?
Diş eti kanamasının en yaygın nedeni diş eti iltihabıdır, yani diş etlerinin enfeksiyonu ve/veya şişmesidir. Bu, zayıf veya yetersiz fırçalama nedeniyle diş etlerinde plak uzun süre kaldığında olur. Bazı ebeveynler ve çocuklar, diş etlerini kanadıkları için fırçalamaktan kaçınırlar. Bu bir hatadır çünkü sorunu daha da kötüleştirir. Diş etlerinin uygun şekilde nazikçe fırçalanması plak birikintilerini giderecek ve kanamayı durduracaktır. Bununla birlikte, tam iyileşme görmek için 7-10 gün düzenli, kapsamlı fırçalama gerekebilir.
Diş fırçalarken diş etlerinin kanamasının başka olası nedenleri de vardır. Bir neden, genellikle ağızdan nefes almanın neden olduğu su kaybı veya ağız kuruluğu olabilir. Ağızdan nefes alma, çocukların alerji, büyük geniz eti veya bademcik gibi problemler nedeniyle burundan nefes almakta zorlandıklarında meydana gelir. Bazı çocukların üst dudağı kısadır ve bu da geceleri dudakların kapanmasını engeller. Ağız nemli olmalıdır. Kanayan diş etleri sağlıklı değildir. Dudakların rahatça kapanabilmesi için dişleri düzeltmek için ortodontik düzeltme gerekebilir.
Nadir durumlarda, diş eti kanaması tıbbi durumlarla ilişkili olabilir. Bu nedenle düzenli fırçalama sonrasında diş etlerinde herhangi bir düzelme olmazsa diş hekiminize danışın.
Çocuğumun süt dişinin çekilmiş olması önemli mi?
Evet özellikle arka dişler erken kaybedilirse sonradan sorun olabilir. Genellikle ön dişler için bir problem oluşturmaz. Süt dişleri belirli bir boyuttadır ve çenede belirli bir yer kaplar. Süt dişi erken çekilirse, yakındaki dişler kaybedilen dişin oluşturduğu boşluğa sürüklenebilir. Bu, kaybedilen dişin yerini alacak kalıcı diş için gelecekte yeterli yer olmayacağı anlamına gelir. Sonuç, dişlerin kapanma şeklinin etkilenebilmesidir.
Yer tutucu nedir?
Yer tutucu, diş erken kaybedildiğinde oluşan çene boşluğunu koruyan bir apareydir. İki genel yer tutucu türü vardır. Sabit yer tutucular dişlere bir diş yapıştırıcısı ile tutulur. Hareketli yer tutucular ise çıkarılabilir ve temizlenebilir. Yer tutucunun tasarımı, eksik dişlere, mevcut dişlere ve çocuğun diş gelişimine bağlıdır.
6-10 YAŞ
Çocuğumun daimî dişleri ne zaman sürmeye başlayacak?
Daimî dişlerin gelişi 6 yıl +/- 6 ayda gerçekleşir. Yirmi yaş dişleri hariç kalıcı dişlerin sonuncusu 12 yaş civarında çıkar. Diş sürmesi değişken olabilir. Kızlar erkeklerden daha erken diş çıkarma eğilimindedir. Diş sürmesi geciktiğinde, bu lokal sorunları gösterebilir. Diş hekiminizi düzenli olarak görmek için iyi bir neden, gelişimin kontrol edilmesidir.
Çocuğum birkaç ay önce süt dişlerini kaybetti ve yeni dişler çıkmadı. Endişelenmeli miyim?
Bazen çocuklar bir süt dişini kaybettiğinde yeni diş hemen sürer ve böylece dişi görebilirsiniz. Bazen de çıkmaya başlamaları aylar alır. Bu, dişin büyümesi için mevcut olan alan miktarı, dişin konumu ve hatta aile özellikleri gibi birçok faktörle ilgilidir. Çocuğunuz ilk dişini kaybettiğinde hekiminize bu soruyu sorun. Diş hekiminiz, çocuğunuzun radyografilerini gözden geçirerek size ne beklemeniz gerektiğini söyleyebilir ve olası sorunlardan sizi haberdar edebilir.
Çocuğumun kalıcı dişleri çıkmaya başladığında çürük olmasını nasıl önleyebilirim?
Çocuklar okula başladıkça, ev içinde ve dışında günlük alışkanlıklar ve yiyecek seçimleriyle bağımsızlıklarını artırmaya da başlarlar. Çocuğunuzun sağlıklı dişlere ve vücuda sahip olmaya devam etmesini sağlamak için:
● Günde iki kez florürlü diş macunu ile fırçalamayı denetlemeye devam edin. Okul çağındaki çocukların dişlerini fırçalamaları için denetlenen çocuklar, kendi kendilerine fırçalayan çocuklara göre daha az diş çürüğü geliştirirler. Çocukların vücutları ve tükürme yetenekleri büyüdükçe, florürlü diş macununun miktarı o kadar önemli değildir. Biraz bağımsız olmalarına izin verebilirsiniz, ancak tüm dişlerden plağın temizlenmesini sağlamak için gözetim altında tutulmalıdır. Diş plağı boyayıcı tablet veya gargaralar, plaklara ulaşılması zor olan alanları göstermek için çok faydalıdır.
● Çocuğunuzla okulda tüketebileceği iyi yiyecek ve içecek seçenekleri hakkında konuşun. Sade süt ve su her zaman en iyi içecek seçenekleri olarak belirtilmelidir. Tatlı içecekleri (soda, çikolatalı süt, meyve suları veya enerji içecekleri) rutin olarak içme alışkanlığından vazgeçin, çünkü bunlar çürük oluşturma ve aşırı kilo alma risklerini arttırır.
● Çocuklar büyüdükçe, öğünler arasında atıştırmayı en aza indirmeye teşvik edin ve çocuklara rafine karbonhidratlardan (cips gibi) veya şekerden yapılan atıştırmalıklar yerine taze meyve ve sebzeleri seçmeyi öğretin.
Çocuğum kendi başına diş ipi kullanmaya ne zaman başlayabilir?
Diş ipi kullanmak zordur. Çocuklar bu yetenekleri farklı oranlarda kazanırlar. 7-8 yaş arası çocuklarla yapılan araştırmalar, çocukların çoğunun bu yaşta diş ipi kullanma becerisine sahip olmadığını göstermiştir. Sonuç olarak, yaklaşık 8 ila 10 yaşlarında çocukların diş ipi kullanmayla tanıştırılabileceğini öneriyoruz. Ön dişlerde diş ipi kullanmayı öğrenerek başlayın. Daha sonra, bunu iyi yapabildiklerinde, ağzın arkasında diş ipi kullanmaya başlayın. Alternatif olarak, küçük çocuklar bile tek başına uygulamayı kolaylaştırmak için saplı diş ipi kullanabilir ve ebeveynlerin yardım etmesi için daha kolay erişim sağlar. Doğru diş ipi kullanmak önemlidir. Diş hekiminiz öğrenmenize yardımcı olabilir.
Çocuğumun yeni ön dişleri neden yanındaki süt dişlerinden daha sarı?
Yeni çıkan daimî dişlerin büyük pulpaları vardır ve mineleri, süt dişlerinin mavi beyaz opak minelerinden daha saydamdır. Bu onların aksine daha sarı gibi görünmelerini sağlar. Diş daha fazla geliştikçe, renk daha açık görünmeye ve çevredeki dişlerle daha fazla uyum sağlamaya eğilimli olacaktır. Kalıcı dişler yan yana büyüdükçe renkleri de daha düzgün ve daha açık görünecektir. Çocuklarınızın dişlerinin beyaz görünmesini istiyorsanız, günde iki kez florürlü diş macunuyla nazikçe fırçalamak, onları daha da sararmış gibi gösterebilecek artıkları ve lekeleri çıkarırken sağlıklı kalmalarını sağlar.
Hala parmak emen çocuğum için ne yapabilirim?
Çoğu uzman, kalıcı dişlerin çıkmaya başladığı 6 yaş civarının alışkanlığı tedavi etmek için uygun yaş olduğunu düşünür.
Yeni dişleri kötü hizalamaya itebileceğinden, alışkanlığın bırakıldığını görmek isteriz. Parmak emme, üst dişleri dışarı yönde çıkmaya teşvik eder. Aynı zamanda konuşma zorluğu, sosyal stresler ve diğer alışkanlıklarla da ilişkilendirilebilir. Bu alışkanlıklar psikolojik temelli programlar ve/veya ağız içi apareyler ile tedavi edilir. Alışkanlığın düzeltilmesi bazen kolay değildir. Diş hekiminiz, çocuğunuzun bireysel durumuna en uygun yöntemi değerlendirebilmeli ve önerebilmelidir.
Çocuğumun neden iki sıra dişi var?
Bunun meydana geldiği en yaygın bölge alt ön diş bölgesidir. Çocukların %30’unda görülür. İki sıra diş görünümü, süt dişlerinin arkasından gelen kalıcı dişlerden kaynaklanmaktadır. Bu genellikle yeni dişlerin boyutu ile büyümeleri için mevcut olan boşluk arasındaki tutarsızlıktan kaynaklanır.
Diş hekiminize danışılmalıdır. Süt dişinin kökünün ne kadarının kaldığını belirlemek için bir röntgen gerekebilir. Bazen süt dişlerinin çekilmesi gerekir, ancak çoğu durumda süt dişleri zaten sallanıyorsa birkaç hafta sonra düşer.
Çocuğumun yeni ön dişleri arasında neden geniş bir boşluk var?
Bazen iki üst ön diş sürdüğünde aralarında geniş bir boşluk fark edilir. Bu boşluğa diastema denir. Bu durum çene gelişiminin normal bir parçasıdır. Daha fazla diş geldiğinde, boşluk kapanma eğilimindedir. Ergenlik yıllarına yaklaştığında genellikle boşluk kapanır. Çoğunlukla, 12 yaşından önce bir diastemanın varlığı, genellikle kalıcı dişlerin düzgün büyümesi için yeterli alana sahip olacağının bir göstergesidir. Bununla birlikte, ön dişler arasındaki boşluğun başka nedenleri olabilir ve herhangi bir olası sorunu tespit etmek için diş hekiminiz tarafından bölgenin röntgen muayenesi gerekebilir.
Birçok çocuğun eksik dişi var mıdır?
Yaklaşık 20 kişiden 1’inde diş sayısında farklılıklar vardır. Bazılarında fazla diş, bazılarında eksik dişler vardır. Eksik dişler, süt dişlerine göre daimî dişlerde daha sık görülür. Bazı insanların sadece bir veya iki dişi eksiktir. Bu durumun belirgin bir nedeni olmayabilir veya diğer aile üyelerinin de sahip olduğu bir şey olabilir. Bazı insanların çok sayıda eksik dişi vardır. Bu, bir tür sistemik durumla ilgili olabilir. Diş hekiminiz, çocukların eksik dişlere rağmen düzgün işlevini koruyabilmeleri için boşlukları yönetmek açısından bir plan yapmanıza yardımcı olabilir; ayrıca alanı ve uzun vadede tedaviyi ortodontistle koordine edebilir.
Çocukların neden fissür örtücüye ihtiyacı vardır?
Dişler ilk sürdüklerinde diş çürümesi riski daha fazladır. Dolgu uygulamasının en sık yapıldığı daimi dişler azı dişleridir. İlk azı dişleri yaklaşık 6 yaşında çıkar ve genellikle çiğneme yüzeylerinde derin oluklar bulunur. Diş fırçalama bu olukları düzgün bir şekilde temizlemek için genellikle yeterli değildir, bu nedenle yıllar içinde bu yeni azı dişlerinin çoğu diş çürümesine neden olacaktır. Fissür örtücü, arka dişlerin çiğneme yüzeylerindeki derin oyukları dolduran, böylece yiyeceklerin içlerinde birikmemesini sağlayan koruyucu sert bir kaplamadır. Pürüzsüz yüzey ayrıca dişin temizlenmesini de kolaylaştırır ve çürümesini önler! Fissür örtücüler genellikle kalıcı dişlere yerleştirilir, ancak çocuklar süt arka dişlerinin çiğneme yüzeylerinde yeni çürükler geliştirme riski altındaysa, süt dişlerine de uygulanabilmektedir.
Çocuğumun spor için ağız koruyucuya ihtiyacı var mı?
Ağız koruyucular ağız ve diş yaralanmalarını azaltmaya yardımcı olur. Yaralanma olasılığının olduğu birçok sporda kullanılırlar. Ağız koruyucular çocuğunuzun diş kalıbından yapılır veya ticari olarak satın alınabilir. Özel olarak takılan ağız koruyucu, üstün bir uyum sağlar. Bu, çocuğun koruyucu kullanırken konuşmasını kolaylaştırır ve daha iyi koruma sağlar. Ancak 6-9 yaş grubundaki bir çocuk için dişler sürekli dökülmekte ve değiştirilmektedir. Ticari koruyucuları satın almak bu yaş grubu için daha pratik olabilir. Tüm kalıcı dişler yerinde olduğunda özel koruyuculara geçilebilir.
Diş teli takan çocuklar için ağız koruyucuların da yapılabileceğini ve şiddetle tavsiye edilebileceğini unutmayın.
Bir çocuğun süt dişleri kötüyse, daimî dişleri kötü olur mu?
Bu böyle olmak zorunda değil! Diş çürüğüne sahip olmak için olması gerekenler dişler, ağızdaki bakteriler ve tatlı yiyeceklerdir. Bakteri miktarı fazlaysa, tatlı yiyecekler düzenli olarak yeniyorsa ve fırçalanmadan ağızda kalmasına izin veriliyorsa, diş çürüğü mutlaka oluşacaktır. Ne yazık ki, tatlı yiyecekleri ve içecekleri çok sık yemek ve florürlü diş macunu ile fırçalamamak gibi kötü alışkanlıklar genellikle uzun süre devam edebilir ve süt dişlerinde çürüklere neden olduktan sonra, sürdükleri zaman daimî dişlerde çürüklere neden olur. Süt dişlerinde çürük olan çocukların daimî dişlerinde çürük olma olasılığı çok daha fazladır. Ancak şekeri sınırlayan besleyici bir diyet, günde iki kez florürlü diş macunu ile doğru şekilde fırçalama ve düzenli diş ziyaretleri ile bir yaşam tarzı değişikliği, ağız ortamını tamamen değiştirebilir ve yeni dişlere sağlıklı büyüme şansı verebilir. Böylece kötü daimî dişlerin kötü süt dişlerini takip etmesi gerekmez.
Randevu Öncesi Hazırlık
● Randevu öncesinde evde, çocuğun diş hekimi, ebeveyn ve hasta rolü yaptığı oyunlar oynanmalıdır. Bir diş fırçası kullanarak oyuncak bebeklerinin veya ayıların dişlerini temizlemesi şeklinde bir oyun da oynanabilir.
● Bir ayna yardımıyla çocuğun dişleri sayılarak diş hekiminin dişlerini nasıl kontrol edeceği gösterilir.
● ‘İğne’, ‘Ağrı’ gibi negatif sözcüklerin kullanımından kaçınılmalıdır.
● Anlatımlarda ‘Sağlıklı’, ‘Güçlü Dişler’ gibi pozitif kelimeler seçilmelidir.
● Eğer çocuğun sevdiği bir oyuncağı varsa randevuya getirilebilir. Tanıdık bir objeyi tutmak onları daha güvende ve rahat hissettirecektir.
● Çocuklara diş hekimi ziyareti ile ilgili kitaplar okunmalı ve bu kitaplar aracılığı ile sağlıklı dişlere sahip olmanın önemi ile ilgili diyaloğa girilmelidir.
● Ayrıca ebeveynin kendisinin de diş hekimini ziyaret ettiğini hatırlatmasında fayda vardır.
● Diş hekimi korkusunu da içeren korkuların aileden çocuğa geçtiği unutulmamalı ve pozitif olunmalıdır.
● İlk ziyaret esnasında ebeveynin sakin olması pozitif bir seans geçirilmesini sağlayacaktır.
10 YAŞ VE ÜZERİ
Çocuğumun dişinin çürümesini nasıl önleyebilirim?
Ergenler okulda daha üst sınıflara geçtikçe, günlük alışkanlıklar ve yiyecek seçimleriyle bağımsızlıklarını genişletmek isteyebilirler. Çoğu zaman yiyeceklerini bağımsız olarak bile satın alabilirler. Bu, genel sağlığın iyi olmasını sağlamak için iyi alışkanlıkları uygulamak açısından zorlu bir zamandır. Genç çocuğunuzun sağlıklı dişlere ve vücuda sahip olmaya devam etmesini sağlamak için:
● Çocuğunuza, iyi diş fırçalama alışkanlıklarının sağlık, hoş bir nefes ve güzel görünüm ile bağlantısını hatırlatın. Günde iki kez florürlü diş macunu ile fırçalamak, diş ipi kullanmak ve florürlü gargara kullanmak çürükleri uzak tutmak için hala en iyi önlemlerdir. Çocuğunuza farklı seçenekler sunun ve bunları olumlu yönde kullanmasını teşvik edin.
● Gençler, gazlı içecekler veya enerji içecekleri içmeye yönelme eğilimindedir. Çoğu kişi gazlı içeceklerin iyi bir besin kaynağı olmadığını bilse de, birçoğu enerji içeceklerinin daha sağlıklı bir seçim olduğuna inandırılıyor. Bu enerji içeceklerinin çoğunda gazlı içecekler kadar tatlandırıcı vardır ve bu da çürüklere ve obeziteye neden olabilir. Çocuğunuza düzenli olarak tatlı içecekler içmenin tehlikesini hatırlatın. Su içmek her zaman en iyi seçenektir.
● Gençler kendi atıştırmalıklarını satın alabilecekleri için, onlara cips veya şekerle sık sık atıştırmanın sadece çürüklere yol açmayacağını, aynı zamanda kilo almalarına da neden olacağını hatırlatın. Obezite toplumumuzda çok yaygındır ve sağlıklı kalmak için iyi beslenme çok önemlidir.
Çocuğumun hala diş hekimliğinde fluor uygulamasına ihtiyacı var mı?
Çocuklar büyüyüp ergenliğe yaklaştıkça yeme içme ve fırçalama alışkanlıkları değişir ve çürük oluşma riskleri artar. Rutin diş hekimi kontrolleri esnasında diş hekiminiz çürük riskini değerlendirir ve gerekli durumlarda topikal fluor uygulaması önerebilir. Genel kural olaral, çocuğunuz günde 2 kez düzenli olarak dişini fırçalamıyorsa veya yeterince iyi fırçalamıyorsa, gün içinde atıştırma sıklığı fazlaysa, son iki yılda yeni çürük oluştuysa, ortodontik tedavi görüyorsa, ağız kuruluğuna sebep olan ilaç kullanıyorsa fluor uygulaması gereklidir.
Çocuğumun alt dişlerinin etrafındaki diş etleri neden kırmızı?
Alt dişlerin etrafındaki diş etleri kızarabilir ve bazen fırçalarken kolayca kanar. Bunun temel nedeni dişlerin ve diş eti çizgisinin uygun olmayan şekilde temizlenmesi ile ilgilidir. Dişler düzgün sıralı değilse, temizlenmesi daha zor olabilir. Diş etleri ve dişler günde en az iki kez florürlü diş macunu ile düzenli olarak fırçalanmalıdır. Diş ipi, dişlerin arasına girdiği ve fırçanın ulaşamadığı alanlardaki plakları çıkardığı için durumu düzeltmeye yardımcı olabilir. Ebeveynler ve çocuklar diş etlerinin ne zaman daha sağlıklı hale geldiğini anlayabilir çünkü kanama azalır ve diş etleri pembeleşip sertleşir. Belirtilmesi gereken özel bir duruma pubertal diş eti iltihabı denir. Ağız iyi temizlenmiş gibi görünse de bu durum devam edebilir. Ergenlik döneminde vücutta meydana gelen hormonal değişikliklerden kaynaklanır. Bu genellikle bir geçiş aşamasıdır ve sürekli uygun hijyen ile diş etleri sonunda sağlıklı pembe renge geri döner.
Çocuğumun düzenli olarak gargara kullanabilir mi?
Birçok genç, kişisel hijyenleriyle daha fazla ilgilendikleri için düzenli olarak gargara kullanmaya başlar. Gargara kullanımı, dili fırçalamayı da içeren florürlü diş macunu ile düzenli ve iyi diş fırçalamanın yerini tutmamalıdır. Bir gargara kullanırken, florürlü veya plak önleyici faydaları kanıtlanmış bir gargara kullanmak iyidir.
Çocuğum ne zaman diş teli takabilir?
Çocukların gelişimleri farklıdır ve bu nedenle diş teli zamanlaması da değişiklik gösterecektir. Ayrıca, tedavinin türü, ortodontik tedavinin ne zaman başlayacağını belirleyecektir ve bu, çocuğun bireysel ihtiyaçlarına ve tedavi için beklenen iş birliğine bağlıdır.
Ortodonti, ağızda hem süt hem de kalıcı dişlerin olduğu erken dönemde yapılabilir. Bazen gerekli olan tek tedavidir veya uzun bir tedavinin ilk kısmı olabilir. Genellikle sabit ortodonti daha sonra (10 yaşından sonra) kalıcı dişlerin çıkmasıyla başlar.
Panoramik (OPG) röntgen nedir?
Panoramik röntgen, başın etrafında dönen bir makine tarafından ağzın dışından alınan bir röntgen filmidir. Bu tip röntgen, diş hekimine dişlerin ve çenelerin tam bir görünümünü verir. Çocuklar için asıl kullanım amacı gelişen dişleri incelemektir. Diş hekimi, ağız içinde birkaç röntgen çekmek zorunda kalmadan dişlerin varlığını veya yokluğunu görebilir. Her türlü sorunu taramak için iyi bir yoldur ancak diş çürüğü teşhisi için uygun değildir.
Randevu Sırasında
Ebeveynlerin tedavi odasında bulunmaması, genel olarak çocuğun tedavi esnasında daha pozitif, uyumlu ve sakin olmasını sağlamaktadır. Yalnız kalan çocuk, diş hekimi ve dental asistanın talimatlarına odaklanma konusunda daha başarılı olur. Tedavi esnasında aile tarafından da yönlendirme yapılması çocuğun kafasının karışmasına ve otorite figürünün belirsizleşmesine sebep olur.
Eğer çeşitli sebeplerle ebeveynin tedavi odasında bulunmasına karar verildiyse aşağıdaki rehbere uyulması, pozitif bir deneyim için yardımcı olacaktır:
● Çocuğu diş hekiminin hazırlamasına müsaade edilmelidir.
● Randevu esnasında neler yapılacağı hekim tarafından anlatılacaktır.
● Eğer randevu gününden önce çocuk sorular soruyorsa aşağıdaki tabloda verilmiş olan terminoloji yardımıyla açıklamalar yapmak tedavi için destekleyici olacaktır.
● Bu terimler çocuğa yalan söylemek veya onu kandırmak anlamına gelmemektedir. Çocuk diş hekimleri tarafından yıllarca denenmiş, korkuyu önlediği ve uyumu arttırdığı kanıtlanmış anlatımlardır.
● Çocukla hekimin iletişimi esnasında odaklanmayı arttırmak için sessiz bir gözlemci olunmalı ve çocuğa temaslar ile destek verilmelidir.
● Çocuklar diş hekimi ve dental asistandan daha çok ebeveyni dinleme eğilimindedir. Ebeveynin sessiz olması çocuğun diş hekimi tarafından yönlendirilmesini kolaylaştıracaktır.
● Ebeveyn, daha iyi bir iletişim ve uyum sağlamak için odadan ayrılmasının istenmesine de hazırlıklı olmalıdır.
● Çocuklar, aileden destek almak ve durumun kontrolünü kendi eline almak için rol yapma yoluna gidebilmektedir. Bu verimsiz durumu kontrol altına alabilmek için ebeveynden ‘kısa bir tur’ için odadan ayrılması istenebilir.
● Ebeveynin olmadığı dönemde de hekim çocuğa destek olmaya devam eder.
