Diz Kireçlenmesi Herkeste Aynı Evrede Değil

Diz kireçlenmesi dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen yaygın bir sağlık sorunudur. Hayat kalitesini belirgin oranda düşüren bu hastalığın bireylerin yaşamları üzerindeki etkisi yıllardır bilinen bir gerçektir. Hastalar diz kireçlenmesi hakkında bilgilendikçe, dikkat etmeleri gereken noktaları ve mevcutta bulunan çeşitli tedavi seçeneklerini daha iyi anlamakta ve kendileri için uygun olan tedavi seçeneklerini daha iyi değerlendirmektedir. Farkındalığı artırarak ve erken müdahaleyi teşvik ederek hastaların semptomlarını yönetmelerine ve yaşam kalitelerini korumalarına yardımcı olabiliriz. Elbette ki burada önemli olan bir diğer husus ise “bende de kireçlenme var” şeklinde hastaların birbirleri ile olan iletişimlerinde kireçlenmelerin farklı evrelerde olabileceği ve farklı şekillerde tedavi edilebileceğini bilmeleri konusudur.

Diz Kireçlenmesini Anlamak

Bizim tıbbi olarak gonartroz olarak isimlendirdiğimiz kireçlenme, diz ekleminin iltihaplanması ve dejenerasyonu ile karakterize bir durumdur. En sık görülen şekli, kıkırdakların zamanla aşınması ve yıpranmasından kaynaklanan osteoartrittir. Bir otoimmün bozukluk olan romatoid artrit gibi pek çok durum da diz eklemini etkileyerek diz kireçlenmesine sebep olabilmektedir.

Hastalarda genellikle ağrı, sertlik, şişlik ve hareket açıklığında azalma gibi belirtiler görülür. Bu şikayetler genellikle aktiviteyle kötüleşir ve dinlenmeyle bir parça iyileşir. Durum ilerledikçe yürümek, merdiven çıkmak ve hatta oturmak gibi günlük aktiviteler giderek zorlayıcı hale gelebilir. İleri evrelerde gece ağrıları da hastaların hayat kalitesini bozmaya başlar.

Hastaların Dikkat Etmesi Gereken Önemli Noktalar

Diz artritinin erken belirtilerini tanımak, etkili tedavi için çok önemlidir. Hastalar, özellikle aktivite sonrasında ortaya çıkan veya zamanla kötüleşen inatçı diz ağrısına dikkat etmelidir. Eklemdeki şişlik, sertlik ve sıcaklık hissi de bir şeylerin ters gittiğinin göstergesidir.

Erken teşhis önemlidir. Bu belirtileri fark ederseniz en kısa sürede bir ortopedi hekimine başvurmanız önemlidir. Sağlıklı kiloyu korumak, düzenli egzersiz ve dengeli beslenme gibi yaşam tarzı faktörleri de artritin yönetilmesinde ve ilerlemesinin yavaşlatılmasında önemli bir rol oynayabilir. Daha önemlisi hastalığın her evresinde tedavi seçenekleri farklılık gösterebilmektedir.

Uygulanabilecek Tedavi Seçenekleri

Diz kireçlenmesini yönetmek için çeşitli tıbbi tedaviler mevcuttur. Bu tedaviler ağrıyı hafifletmeyi, iltihabı azaltmayı ve eklem fonksiyonunu iyileştirmeyi amaçlar.

-Ağrı Kesiciler: Ağrı kesiciler tek tip ilaçlar değillerdir. Bir çoğu ağrıyı kesmesinin yanında enflamasyonu ve ödemi de baskılamakta ve bu durum hastaların ilk tedavi seçenekleri arasında yer almaktadır. Ağrıları kontrol altına alınabilen hastalar gündelik aktivitelerini arttırmakta ve kas yapılarını güçlendirerek fonksiyonlarını daha iyi hale getirebilmektedir.

-Fizik Tedavi: Fizik tedavi diz kireçlenmesi tedavisinde temel taştır. Fizik tedavi uzmanları tarafından belirlenen programlar çerçevesinde fizyoterapistler tarafından, diz çevresindeki kasları güçlendirmek, esnekliği artırmak ve ağrıyı azaltmak için kişiselleştirilmiş bir egzersiz programı planlanır. Yaygın egzersizler arasında germe, güçlendirme egzersizleri ve yüzme gibi düşük etkili aerobik aktiviteler yer alır. Fizik tedavi ayrıca ağrıyı hafifletmek ve eklem fonksiyonunu iyileştirmek için ultrason, sıcak ve soğuk terapi ve elektrik stimülasyonu gibi teknikleri de içerebilir.

-Diz eklemi içerisine yapılan enjeksiyonlar: İlaç tedavisi ve fizik tedaviden kısıtlı fayda gören veya fayda görmeyen hastalar için diz eklemine yapılan enjeksiyonlar etkili bir tedavi seçeneği olabilir. Steroid(halk arasında bilinen adı ile kortizon) enjeksiyonları ağrının hızla giderilmesini sağlar ve iltihabı azaltır. Ancak etkileri geçicidir ve tekrar tekrar kullanılması eklem kıkırdağı üzerinde zayıflatıcı etkisi olabilmektedir. Hyaluronik Asit Enjeksiyonları sağlıklı eklemlerde bulunan doğal maddeyi taklit ederek eklemi bir nevi yağlamayı amaçlar. Birkaç ay boyunca ağrıyı azaltabilir ve hareketliliği geliştirebilirler. Prp uygulamaları ve kök hücre uygulamaları ise hastanın kendisinden alınan kan veya yağ dokusu gibi materyallerden üretilen ve biyolojik iyileşmeyi hedefleyen onarıcı bir takım uygulamalardır.

Cerrahi Seçenekler

Dizinin sadece bir bölümünde kireçlenme olan fakat henüz yaşı genç ve aktif olan bireylerde beraberinde parantez bacak veya X bacak dediğimiz şekil bozukluğu bulunan hastalarda şekil bozukluğunu ortadan kaldırmaya yönelik cerrahiler mevcuttur. Uyluk kemiği ya da daha sıklıkla kaval kemiğine yapılan düzeltici cerrahiler kıkırdağa orantısız bir şekilde yük binmesini engelleyerek daha ileri kireçlenmeler oluşma olasılığını azaltmaktadır.

Ameliyat dışı tedaviler rahatlama sağlamadığında veya dizilimi bozuk olmayan hastalarda protez cerrahi seçenekleri gündeme gelir. Diz protezi ameliyatının iki ana türü unikondiler (kısmi) diz protezi ve total diz protezidir.

Unikondiler Diz Protezleri(yarım diz protezi): Bu cerrahiler, doğal dizin mümkün olduğu kadar çoğunu koruyarak dizin yalnızca hasarlı kısmının değiştirilmesini içerir. Daha az bir doku hasarı ile yapılır ve total diz protezine kıyasla daha kısa iyileşme süresine sahiptir. Ancak dizin birden fazla bölümünde hasarlanması olan, çok ciddi deformitesi olan, eklem hareketleri ileri derecede kısıtlanmış olan veya bağ yetmezliği olan hastalarda uygulanamamaktadır.

Total Diz Protezi: Bu cerrahide diz ekleminin tamamı yapay bir eklemle değiştirilir. Dizin tamamını etkileyen ciddi kireçlenmesi hastalar için altın standarttır. İyileşme süresi yarım diz protezlerine göre daha uzun olmakla birlikte başarı oranı yüksektir ve hastalar genellikle önemli ölçüde ağrı hafiflemesi ve işlevlerinde iyileşme yaşarlar.

Diz kireçlenmesi zorlu bir durumdur ancak doğru tedavi ve yönetim stratejileriyle hastalar aktif ve tatmin edici yaşamlar sürdürebilir. Özellikle erken teşhis, ameliyatlar öndesinde yapılabilecek tıbbi tedaviler, fizik tedavi süreçleri önemlidir. Bunlar yetersiz kaldığında gerekirse cerrahi müdahalenin yapılması hastanın fonksiyonları üzerinde önemli bir iyileşme sağlar.