İçindekiler
Diz protezi ameliyatları, çeşitli sebeplerle oluşmuş olan kireçlenme olarak bilinen artroz neticesinde hastalarımıza ağrıyı hafifletmek ve fonksiyonu iyileştirmek için yaygın olarak uyguladığımız bir prosedürdür. Ancak her tıbbi prosedür gibi bunun da kendine has zorlukları vardır. Olası komplikasyonlardan biri diz protezinin gevşemesidir; bu durum rahatsızlığa neden olabilir ve dizin işlevini etkileyebilir. Protezin gevşeme nedenlerini bilmek ve neden olan durumu açığa çıkartmak hem cerrahlar için hem de hastalar için önemlidir. Çünkü tedavileri birbirinden çok farklı gevşeme nedenleri olabilmektedir.
Diz Protezlerinin Gevşemesinin Nedenleri
Protez gevşemesi, diz protezinin yapay bileşenlerinin kabaca kemikten ayrılması durumunu ifade eder. Bu, genel olarak aseptik (enfeksiyona bağlı olmayan) ve septik (enfeksiyona bağlı) nedenler olarak sınıflandırılan çeşitli nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir.
Aseptik Gevşetme
Mekanik Aşınma ve Yıpranma: Zamanla diz ekleminin sürekli hareket etmesi ve baskı yapması protez malzemelerinin yıpranmasına ve gevşemesine neden olabilir.
Osteoliz: Bu, protezdeki küçük parçacıkların (plastik veya metal artıkları gibi) bir bağışıklık tepkisini tetikleyerek protez çevresinde kemik erimesine neden olduğu bir durumdur.
İmplant Tasarımı ve Konumlandırılması: Bazen implantın tasarımı veya ameliyat sırasındaki uygun olmayan bir pozisyonda konulması gevşemeye neden olabilir. Kötü pozisyonlama veya yanlış yerleştirme, dizin belirli kısımlarındaki stresi artırabilir. Örneğin diz protezi parantez biçiminde yerleştirildiğinde dizin iç tarafına binen yükler artar ve protezi aşındırır.
Septik Gevşetme
Septik gevşeme diz eklemindeki bir enfeksiyondan kaynaklanır. Bu ameliyattan hemen sonra veya yıllar sonra ortaya çıkabilir. Enfeksiyonlar, ameliyat sırasında ekleme giren bakterilerden, kan dolaşımından veya yakındaki bir enfeksiyondan kaynaklanabilir. İdrar yolu enfeksiyonları, tedavi edilmemiş veya diş çürükleri gibi durumlar kan yolu ile protezde enfeksiyona yol açabilmektedir.
Akut Enfeksiyonlar (yeni başlangıçlı): Bunlar genellikle ameliyattan sonraki haftalar veya aylar içinde ortaya çıkar ve ciddi semptomlarla ortaya çıkar.
Kronik Enfeksiyonlar (uzun süreli): Bunlar aylar veya yıllar içinde yavaş yavaş gelişebilir ve daha hafif bir şekilde ortaya çıkabilir.
Enfeksiyon için risk faktörleri arasında obezite, şeker hastalığı, bağışıklık sistemi bozuklukları (kortizon kullanımı da dahil) ve önceki eklem enfeksiyonları yer alır.
Protez Gevşemesinin Belirtileri
Hastalar protezin gevşediğini gösteren çeşitli semptomlarla karşılaşabilirler:
-Kalıcı olabilen veya zamanla kötüleşebilen diz ağrısı
-Diz eklemi çevresinde kızarıklık ve şişlik
-Eklem hareketlerinde azalma
-Günlük aktiviteleri gerçekleştirmede zorluk
-Septik gevşeme ayrıca ateş, sıcaklık, diz eklemi çevresinde kızarıklık gibi ek semptomlarla da ortaya çıkabilir.
Protez Gevşemesinin Teşhisi
Protez gevşemesinin teşhisi birkaç adımdan oluşur:
Tıbbi Geçmiş ve Fizik Muayene: Hastaların şikayetlerinin başlangıcı, eşlik eden bulguları değerlendirilir. Dizdeki kızarıklık ve ısı artışları, bacağın genel durumu ve görüntüsü ortopedi hekimi tarafından değerlendirilir.
Görüntüleme Testleri: Röntgen görüntüleri, protezin pozisyonundaki değişiklikleri veya kemik kaybını tespit etmek için yaygın olarak kullanılır. Gereken durumlarda MRI ve tomografi görüntülemeleri daha ayrıntılı görüntüler sağlayabilir.
Kan Testleri ve Eklem Aspirasyonu: Enfeksiyonu tespit etmek için, inflamasyon belirteçleri ve eklem aspirasyonu (dizden bir iğne ile sıvının alınması) için kan testleri yapılır. Daha sonra sıvı bakteri açısından analiz edilir.
Protez Gevşemesi Tedavisi
Tedavi seçenekleri gevşemenin aseptik mi yoksa septik mi olduğuna bağlıdır.
Aseptik Gevşeme İçin Revizyon Ameliyatı: Eski protezin çıkartılıp yenisiyle değiştirilmesini içerir. Ameliyat ayrıca kemik kaybını onarmak için kemik greftlerini de içerebilir. Diz protezi revizyon ameliyatları bir önceki protez ameliyatlarından daha zorlu bir süreçtir. Daha büyük protez seçenekleri daha uzun cerrahiler ve daha uzun bir iyileşme sürecini içermektedir. İlk ameliyatta konulan diz protezi çıkartıldıktan sonra oluşan kemik kayıpları dizin dengesini sağlayacak şekilde uygun protezlerle değiştirilmektedir.
Septik Gevşeme için Enfeksiyon Yönetimi ve Revizyon Cerrahisi: Enfekte bir protezin tedavisi daha karmaşıktır. Genellikle iki aşamalı bir prosedür içerir:
Birinci Aşama: Enfekte olmuş protezin çıkarılması ve ekleme antibiyotik içeren çimento yerleştirilmesi yapılır. Hastadan bu ameliyatta örnekler alınır. Alınan örnekler incelenir ve enfeksiyona sebebiyet veren mikroba yönelik antibiyotik tedavisi verilir.
İkinci Aşama: Enfeksiyon temizlendikten sonra yeni protez takılır. Bu işlem öncesinde hastanın enfeksiyondan tamamen kurtulmuş olduğuna emin olunur.
Önleme ve Uzun Süreli Bakım
Protezin gevşeme riskini en aza indirmek için hastaların şu ipuçlarını takip etmesi gerekir:
-Diz eklemindeki stresi azaltmak için sağlıklı bir kiloyu koruyun.
-Diz kaslarını güçlendirmek için düşük ağırlıkta egzersizlerle kas kitlenizi koruyun
-Proteze zarar verebilecek aktivitelerden kaçının.
-Ameliyat sonrası bakım konusunda doktorunuzun tavsiyelerine uyun ve düzenli takip randevularına katılın.
Diz protezi gevşemesinin nedenlerini, semptomlarını ve tedavi seçeneklerini anlamak, eklem sağlığının korunması ve diz protezi ameliyatının uzun vadeli başarısının sağlanması açısından çok önemlidir. Herhangi bir gevşeme belirtisi yaşarsanız, derhal cerrahınıza danışmanız önemlidir. Uygun bakım ve zamanında müdahale ile diz protezlerine bağlı birçok komplikasyon etkili bir şekilde yönetilebilir.
