Uyuz, ciltte kaşıntı ve kızarıklıklara neden olan bir cilt hastalığıdır. Sarcoptes scabiei isimli mikroskobik bir akarın cilt yüzeyinde çoğalarak deriyi istila etmesiyle oluşan, kaşıntıya sebep olan dermatolojik bir rahatsızlıktır. Uyuz hastalığı, özellikle gece yoğunlaşan kaşıntılarla sebebiyle insanların yaşam kalitesini etkileyebilir. Uyuz hastalığı, tedavi edilebilir ve insanlarda kalıcı etkileri olmaz. Uyuz, dünya çapında görülen bir hastalıktır ve kişinin yaşı, cinsiyeti, kişisel faktörleri ne olursa olsun herkesi etkileyebilir. Bireyin hijyenine ve sağlığına dikkat etmesinin uyuz hastalığına yakalanma durumu üzerinde bir etkisi yoktur.
Uyuz semptomları vücudun herhangi bir yerinde görülebilirken genellikle bilekleri, parmak aralarını, dirsekleri, koltuk altlarını, kalçayı ve cinsel organları etkilemektedir.
Uyuz Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Uyuz hastalığı semptomlarının başlangıcı, kişinin daha önce akarlara maruz kalıp kalmamasına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Uyuz akarına ilk kez maruz kalan bir kişide semptomların gelişmesi 4-6 hafta arası sürebilir. Daha önce bu uyuz akarlarına maruz kalmış bir kişide, semptomların görülmesi birkaç gün içerisinde gerçekleşebilmektedir. Semptom görünme süresine bağlı olmayarak bu süreçte uyuz akarları bulaşıcı durumdadır. Uyuz akarlarının istilasına uğramış kişi, semptomları olmasa bile uyuz yayabilir.
Kaşıntı: En yaygın semptom, kaşıntıdır. Şiddetli ve özellikle geceleri şiddeti artan kaşıntılar görünür.
Döküntü: Akarın deri altına yerleşmesiyle ortaya çıkan yuva izleri, çizgiler veya sivilce benzeri, kaşıntılı kabarcıklar ve kızarık pullu görünüme sahip uyuz döküntülerine rastlanır.
Yaralar: Şiddetli kaşıma sonrası cilt tahriş olarak yaralara sebep olur. Ve bu yaralar enfeksiyonu da beraberinde getirebilir.
Kalın Kabuklar: Kabuklu uyuz adı verilen daha şiddetli uyuz türü gri, kalın kabuklarla reaksiyon gösterir. Norveç uyuzu olarak da bilinen bu tür, binlerce akarın sebep olduğu, oldukça şiddetli ve bulaşıcı uyuz türüdür.
Uyuz Hastalığı Bulaşıcı Mı?
Uyuz, bulaşıcı bir hastalıktır. Uyuza sebebiyet veren akarlar, enfekte kişiden başka bir kişiye kolaylıkla geçebilir. Çoğu insan doğrudan ciltten cilde temastan uyuzu alır. Daha seyrek olarak, insanlar yatak takımları, giysiler ve mobilya gibi istila edilmiş eşyalardan akar alırlar. Akar, bir insan olmadan yaklaşık üç ila dört gün hayatta kalabilir. Uyuz, kalabalık topluluklar ve yakın temasın sık olduğu ortamlarda kolayca yayılma eğilimindedir. Özellikle bakım evleri, okullar, çocuk bakım tesisleri gibi topluluklarda uyuz bulaşıcılığı yaygındır.
Yetişkinlerde Semptomların Yaygın Görüldüğü Bölgeler:
• Parmakların Arası
• Tırnak Çevresi
• Koltuk Altları
• Bel Ölçüsü
• Bileklerin İç Kısımları
• Kalçalar
• Cinsel Organlar
• Göğüsler
• Dirsekler
Bebeklerde ve Küçük Çocuklarda Yaygın Görüldüğü Bölgeler:
• Baş
• Yüz
• Boyun
• Avuç İçi
• Ayak Tabanları
Uyuz Hastalığı Tedavisi
Uyuz, oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Bu sebeple teşhis konulmuş hastanın yakın temasının bulunduğu herkes, semptomları bulunmasa bile doktor kontrolünden geçmelidir. Yeniden enfestasyonu önlemek için tüm kişiler aynı anda tedavi edilmelidir.
Tedavi öncesinde uyuz hastalığına yakalanmış olan kişinin, yatak takımları, kıyafetleri ve havluları yüksek sıcaklıkta yıkanmalıdır.
Uyuz semptomlarına sahip kişi ya da çevresinde uyuz hastalığına yakalanmış biri direkt olarak sağlık uzmanına danışmalıdır. Reçetesiz, kulaktan duyma yöntemler uyuz hastalığının tedavisinde hiçbir etkiye sahip değildir. İnsan üzerindeki uyuz hastalığının tedavisinde yalnızca reçeteli ilaçlar kullanılmalıdır. Hiçbir reçetesiz ürün uyuz tedavisi için onaylanmamıştır.
Uyuz tedavisi, uzman bir doktor tarafından değerlendirildikten sonra, semptomları azaltmaya ve iyileşmeye yönelik olarak, kişiye en uygun tedavi planı uygulanır. Şiddetli kaşıntıdan kaynaklanan enfeksiyon oluşması durumunda da kişiye eş zamanlı olarak antibiyotik tedavisi uygulanabilmektedir.
Uyuz Hastalığını Önleme
Yeniden uyuz akarı istilasını önlemek ve diğer insanlara yayılmasının önüne geçmek için:
Tüm giysileri ve çamaşırları temizleyin. Tedaviye başlamadan önceki üç gün içinde kullanılan tüm giysileri, havluları ve nevresimleri yüksek ısıda yıkayın ve yüksek ısıda kurutun. Evde yıkayamayacağınız çamaşırları kuru temizlemeye verin.
Yıkayamayacağınız eşyaları ağzı kapalı bir poşette saklayın. Akarlar, insan vücudunda olmadığında 3-4 gün içinde ölürler.
Mutlaka Doktora Görünün!
Uyuza işaret edebilecek belirtileriniz varsa hiç zaman kaybetmeden doktorunuza danışın.
Egzama, sedef hastalığı gibi birçok cilt rahatsızlığı, ciltte kaşıntılara ve kızarıklıklara sebep olabilir. Alanında uzman doktorunuz, doğru teşhisin konulmasını ve en uygun tedavi planının yürütülmesi sağlayacaktır. Soğuk suyla duş almak, reçetesiz tedavi yöntemleri denemek semptomlarınızı hafifletebilir fakat uyuz akarlarını ortadan kaldıramazlar.
Bir dermatolog, uyuzu başarılı bir şekilde teşhis edip, en doğru tedavisini sağlayabilir.
