Zona Hastalığı Nedir?
Zona hastalığı, ağrılı bir döküntüye neden olan viral bir enfeksiyondur. Zona vücudunuzun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilmesine rağmen, çoğunlukla gövdenizin sol veya sağ tarafını saran tek bir kabarcık şeridi olarak ortaya çıkar.
Zona, suçiçeğine neden olan aynı virüs olan varicella-zoster virüsünden kaynaklanır. Suçiçeği geçirdikten sonra virüs, omuriliğinizin ve beyninizin yakınındaki sinir dokusunda hareketsiz kalır. Yıllar sonra virüs zona olarak yeniden aktif hale gelebilir.
Zona yaşamı tehdit eden bir durum değildir, ancak çok acı verici olabilir. Aşılar zona riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Erken tedavi, zona enfeksiyonunu kısaltmaya yardımcı olabilir ve komplikasyon olasılığını azaltabilir. En yaygın komplikasyon, kabarcıklarınız temizlendikten sonra uzun süre zona ağrısına neden olan postherpetik nevraljidir.
Zona Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Zona belirtileri ve semptomları genellikle vücudunuzun bir tarafının sadece küçük bir bölümünü etkiler. Bu belirti ve semptomlar şunları içerebilir:
• Ağrı, yanma, uyuşma veya karıncalanma
• Dokunma hassasiyeti
• Ağrıdan birkaç gün sonra başlayan kırmızı döküntü
• Açılan ve kabuklanan sıvı dolu kabarcıklar
• Kaşıntı
Daha nadir görülen belirtiler şunlardır:
• Ateş
• Baş ağrısı
• Işığa duyarlılık
• Tükenmişlik
Ağrı genellikle zona hastalığının ilk belirtisidir. Bazıları için yoğun olabilir. Ağrının konumuna bağlı olarak bazen kalbi, akciğerleri veya böbrekleri etkileyen sorunların bir belirtisi ile karıştırılabilir. Bazı insanlar döküntü geliştirmeden zona ağrısı yaşarlar.
En yaygın olarak, zona döküntüsü, gövdenizin sol veya sağ tarafını saran bir kabarcık şeridi olarak gelişir. Bazen zona döküntüsü bir göz çevresinde veya boynun veya yüzün bir tarafında meydana gelir.
Zona Hastalığı Neden Olur?
Zona, suçiçeğine neden olan aynı virüs olan varicella-zoster virüsünden kaynaklanır. Suçiçeği olan herkes zona geliştirebilir. Suçiçeği hastalığından kurtulduktan sonra virüs sinir sisteminize girer ve yıllarca uykuda kalır.
Sonunda, yeniden aktive olabilir ve cildinize giden sinir yolları boyunca seyahat edebilir zona üretebilir. Ancak suçiçeği olan herkeste zona olmaz.
Zona nedeni belirsizdir. Ancak yaşlandıkça enfeksiyonlara karşı bağışıklığın azalması nedeniyle olabilir. Zona, yaşlı erişkinlerde ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde daha sık görülür.
Varicella-zoster, uçuklara ve genital uçuklara neden olan virüsleri içeren, herpes virüsleri adı verilen bir virüs grubunun parçasıdır. Bu nedenle zona herpes zoster olarak da bilinir. Ancak suçiçeği ve zona hastalığına neden olan virüs, cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olan uçuk veya genital uçuktan sorumlu virüsle aynı değildir.
Zona Bulaşıcı Mıdır?
Zona hastalığı olan bir kişi, suçiçeğine karşı bağışıklığı olmayan herkese suçiçeği-zoster virüsünü geçirebilir. Bu genellikle zona döküntüsünün açık yaraları ile doğrudan temas yoluyla oluşur. Bir kez enfekte olduğunda, kişi suçiçeği geliştirir, ancak zona olmaz.
Suçiçeği bazı insanlar için tehlikeli olabilir. Zona kabarcıklarınız kabuk bağlayıncaya kadar, bulaşıcısınız ve henüz suçiçeği geçirmemiş veya suçiçeği aşısı olmamış kişilerle, özellikle de bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler, hamile kadınlar ve yeni doğanlarla fiziksel temastan kaçınmalısınız.
Zona Risk Faktörleri Nelerdir?
Suçiçeği geçirmiş olan herkes zona geliştirebilir.
Zona geliştirme riskinizi artırabilecek faktörler şunlardır:
• 50 yaşından büyük olmak. Zona en çok 50 yaşından büyük kişilerde görülür. Risk yaşla birlikte artar.
• Bazı hastalıklara sahip olmak. HIV/AIDS ve kanser gibi bağışıklık sisteminizi zayıflatan hastalıklar zona riskinizi artırabilir.
• Kanser tedavisi görüyor. Radyasyon veya kemoterapi hastalıklara karşı direncinizi azaltabilir ve zona hastalığını tetikleyebilir.
• Bazı ilaçları almak. Nakledilen organların reddedilmesini önlemek için tasarlanmış ilaçlar, prednizon gibi uzun süreli steroid kullanımı gibi zona riskinizi artırabilir.
Zona Hastalığı’nda Komplikasyonlar Nelerdir?
Zona komplikasyonları şunları içerebilir:
• Postherpetik nevralji. Bazı insanlar için, zona ağrısı, kabarcıklar temizlendikten sonra uzun süre devam eder. Bu durum postherpetik nevralji olarak bilinir ve hasarlı sinir lifleri cildinizden beyninize karışık ve abartılı ağrı mesajları gönderdiğinde ortaya çıkar.
• Görme kaybı. Bir gözün içinde veya çevresinde zona (oftalmik zona), görme kaybına neden olabilecek ağrılı göz enfeksiyonlarına neden olabilir.
• Nörolojik problemler. Hangi sinirlerin etkilendiğine bağlı olarak, zona beyin iltihabına (ensefalit), yüz felcine veya işitme veya denge sorunlarına neden olabilir.
• Cilt enfeksiyonları. Zona kabarcıkları uygun şekilde tedavi edilmezse bakteriyel cilt enfeksiyonları gelişebilir.
Zona Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Zona teşhisi genellikle vücudunuzun bir tarafındaki ağrı öyküsü ile birlikte döküntü ve kabarcıklar temelinde teşhis edilir. Zona hastalığının teşhisi için doktorunuz ayrıca laboratuvarda incelemek üzere bir doku kazıma veya kabarcık kültürü alabilir.
Zona Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Zona için bir tedavi yoktur, ancak reçeteli antiviral ilaçlarla hızlı tedavi iyileşmeyi hızlandırabilir ve komplikasyon riskinizi azaltabilir.
Zona şiddetli ağrıya neden olabilir, bu nedenle doktorunuz semptomların şiddetini azaltmak için ağrı kesici hap veya kremler reçete edebilir.
Zona genellikle iki ila altı hafta sürer. Çoğu insan sadece bir kez zona hastalığına yakalanır, ancak iki veya daha fazla kez olması mümkündür.
Zona İçin Evde Bakım
Soğuk bir banyo yapmak veya kabarcıklarınıza soğuk, ıslak kompresler uygulamak kaşıntı ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Ve mümkünse, hayatınızdaki stres miktarını azaltmaya çalışın.
Ne Zaman Bir Doktora Görünmeli?
Zonadan şüpheleniyorsanız, özellikle aşağıdaki durumlarda derhal doktorunuza başvurun:
• Ağrı ve kızarıklık bir gözün yakınında meydana gelirse: tedavi edilmezse, bu enfeksiyon kalıcı göz hasarına neden olabilir.
• 60 yaşında veya daha büyükseniz: çünkü yaş, komplikasyon riskinizi önemli ölçüde artırır.
• Siz veya ailenizden birinin bağışıklık sistemi zayıfsa (kanser, ilaçlar veya kronik hastalık nedeniyle).
• Döküntü yaygın ve ağrılıysa.
